صنعت پرورش طیور یکی از صنایع بسیار وسیع و همچنین تاثیرگذار در درآمد زایی و از طرف دیگر بوطر مستقیم با سفره غذایی افراد یک جامعه ارتباط دارد. همین عوامل روند پرورش انواع پرندگان تخم گذار و گوشتی را برای صاحبان صنایع وابسته بسیار پر اهمیت می کند. مهم ترین مرحله در فرآیند طولانی پرورش انواع پرندگان از جمله مرغ که در این مقاله مورد نظر است، قطعا مراقبت و نگهداری از انواع بیماری های شایع می باشد.

متاسفانه درصد زیادی از بیماری ها در سالن نگهداری مرغ ها مسری هستند و همین امر نگرانی صاحبان مرغداری ها را بسیار زیاد نگران می کند. چرا که بروز نشانه های کوچکی از انواع بیماری های ویروسی به معنی این است که در چند روز آینده به احتمال خیلی زیاد تمام مرغ ها دچار بیماری شده و باید معدوم شوند.

یکی از شایع ترین بیماری ها در صنعت مرغداری قطعا بیماری نیوکاسل است که بسیار مرموز و دارای درجه بندی مختلفی است که قصد داریم از صفر تا صد نیوکاسل مرغ و روش های جلوگیری و درمان آن را بیان کنیم. پس خوشحال می شویم که تا پایان همراه ما باشید.

بیماری نیوکاسل چیست؟

بیماری نیوکاسل یک بیماری مسری در بین انواع پرندگان است که بسیاری از گونه‌های پرندگان اهلی و وحشی را درگیر می‌کند. نیوکاسل یک بیماری مشترک بین انسان و دام و با نرخ انتشار گسترده است. یک بیماری بسیار مسری در پرندگان است که توسط ویروس پارامیکسو ایجاد می‌شود. این بیماری توسط یک سویه فوق حاد از خانواده پارامیکسوویروس‌ها تیپ 1 ایجاد می‌گردد.

این بیماری به سه حالت ایجاد بروز می‌یابد: لنتوژنیک یا خفیف، مزوژنیک یا متوسط و ولوژنیک یا فوق حاد (که به نام بیماری نیوکاسل شناخته می‌شود). سویه‌های لنتوژنیک به طور گسترده در دنیا منتشر بوده و به ندت باعث ایجاد یک شیوع می‌گردد. بیماری معمولا به صورت بیماری تنفسی بروز یافته اما افسردگی، تظاهرات عصبی و یا اسهال می‌تواند علامت کلینیکی غالب باشد. بیماری نیوکاسل به فرم فوق حاد خود جز بیماری‌های لیست‌ شده در OIE بوده که باید گزارش شود. بیماری نیوکاسل می‌تواند بسیار شبیه به آنفولانزا باشد بنابراین آزمایشات کلنیکی جهت تشخیص بسیار مهم است.

تاریخچه بیماری نیوکاسل

بیماری نیوکاسل ابتدا در سال 1926 در کشور اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان کشف شد. در آن زمان کشور انگلیس با انهدام گله های بیمار شده و یا گله های در معرض بیماری و ضدعفونی سالن ها و لانه های آلوده تلاش مضاعفی برای جلوگیری از انتشار جهانی این ویروس انجام داد. اما متاسفانه این بیماری در کشور اندونزی به خوبی کنترل نشد و از طریق پرندگان وحشی و مهاجر به اقصی نقاط جهان منتقل گردید. این بیماری در ایران نیز اولین بار در سال 1329 گزارش شد. بیماری نیوکاسل سویه های مختلفی دارد و در صورت عدم واکسیناسیون به موقع می تواند تلفات 100 درصدی در گله های پرورش مرغ به جای بگذارد.

انواع مختلف بیماری نیوکاسل پرندگان

متخصصین و ویروس شناسان در تحقیقات خود در خصوص بیماری نیوکاسل مرغ و دیگر پرندگان چه اهلی و چه وحشی به این نتیجه رسیده اند که این بیماری 3 درجه دارد که در ادامه با آنها آشنا می شوید.

• Doyles

 به بیماری نیوکاسل ولوژنیک احشایی معروف است باعث عفونت حاد و کشنده در تمامی سنین ماکیان می شود. سویه های لنتوژنیک بسیار گسترده هستند، اما شیوع بیماری کمتری دارند. این بیماری معمولا به عنوان یک بیماری تنفسی مطرح می شود، اما افسردگی، مشکلات عصبی یا اسهال ممکن است فرم کلینیکی غالب آن باشد. اشکال شدید این بیماری نیز بسیار کشنده است.

•  Beach

 این بیماری نیز بعنوان عفونت حاد و کشنده در تمام سنین خود را نشان می دهد که علائم اصلی آن شامل اختلالات تنفسی و عصبی می باشند. اصطلاحا این نوع بیماری، نیوکاسل و لوژنیک نروتروپیک می نامند. باکلان ها و یا مرغان دریایی و کبوترها و پرنده های وارداتی بیشتر در معرض بیماری NVND می باشند.

• Beaudette

این درجه از بیماری نیوکاسل نیز بیشتر در پرنده های جوان مشاهده شده است و معمولا خفیف می باشد. ویروس عامل این بیماری متعلق به پاتوتیپ مزوژنیک بوده و حتی از آن برای مقاومت بدن طیور در برابر بیماری نیوکاسل بعنوان واکسن زنده نیز استفاده می شود.

نشانه و علائم بیماری نیوکاسل چیست؟

همانطور که در پاراگراف قبلی مطالعه نمودید، بیماری نیوکاسل مرغ و پرندگان چند درجه و سطح مختلف دارد که باعث شده توسط دامپزشکان از درجه خفیف تا حاد نام گذاری شود. خوب طبیعی است که علائم خود را با توجه به درجه بیماری به طریق مختلفی نشان دهد. در اینجا برخی از مهم ترین و شایع ترین علائم در بین پرندگان را به اختصار یادآور می شویم.

• بی حالی
• بی اشتهایی
• پرهای ژولیده
• ترشحات بینی
• افسردگی
• فلج کامل
• لرزش عضلانی
• بال‌های آویزان
• عطسه و سرفه کردن
• اسهال مایل به سبز و آبکی
• تورم بافت‌های اطراف چشم و گردن
• تخم مرغ با پوسته خارجی بسیار نازک
• عدم تخم گذاری در حالت حاد بیماری

منشا بیماری نیوکاسل چیست؟

این بیماری یک بیماری عفونی با منشا ویروس است. و هدف آن پرندگان مختلف به‌ویژه مرغ‌ها هستند. ویروس نیوکاسل پس از ورود به بدن طیور، دستگاه تنفسی و گوارشی آن‌ها را مورد هجوم قرار می‌دهد. و در بسیاری از موارد سبب ایجاد مشکلات تنفسی و بی‌حالی پرنده می‌شود.

بیماری نیوکاسل پرندگان چگونه منتشر می شود؟

همانطور که در ابتدای مقاله بیان شد بیماری نیوکاسل به شدت مسری است و راه های انتشار آن بسیار زیاد می باشد که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد.

1-    مدفوع پرندگان آلوده

2-    ترشحات بینی، دهان و چشم

3-    تماس بدنی مرغ ها با یکدیگر در سالن مرغداری

4-    ورود افراد به سالن های مرغداری که درگیر بیماری نیوکاسل هستند و برخورد آنها با پرندگان و به احتمال زیاد چسبیدن ویروس به البسه و کفش ها و سپس ورود به سالن دیگر که عامل انتشار و همه گیری ویروس در پرندگان می شود.

5-    انتقال تجهیزات موجود در سالن مرغداری مثل: ماشین آلات، کود، خوراک پرندگان، آب به دیگر سالن ها

6-    وارد کردن پرندگان جدید که ناقل بیماری نیوکاسل هستند به داخل سالن نگهداری پرندگان

مدت زمان پایداری ویروس نیوکاسل چقدر است؟

این ویروس می‌تواند چندین هفته در یک محیط گرم و مرطوب روی پر پرندگان، کود و سایر مواد زنده بماند. به همین دلیل رعایت قوانین و پروتکل‌های بهداشتی سخت‌گیرانه در مرغداری‌ها در مورد بهداشت محیطی و نیز رعایت قرنطینه پرندگان تازه‌ وارد به گله، الزامی است.

ویروس ها به طور کلی ذرات غیرفعال و غیر زنده در بیرون بدن هستند. ولی به محض برخورد با سلول زنده میزبان فعال شده و وارد می شوند. عمر ویروسها در بیرون بدن بسیار کم است و بسته به شرایط محیط بیشتر از 24 ساعت زنده نیستند. البته این زمان ویروس به ویروس متفاوت است. ویروس ها  و در اصل میکروبها در محیط های مرطوب بهتر زنده می مانند و در محیط های گرم و خشک احتمال زنده مانی بسیار ضعیف است.

می توان گفت عامل رطوبت عامل اصلی در شیوع یک بیماری ویروسی است. ویروس ها در مخاط دستگاه تنفس، گوارش و تناسلی زنده میمانند و تا زمانی که این مخاط خشک نشود می توان گفت احتمال سرایت وجود دارد. به همین دلیل ضد عفونی در فصول سرما باید دوره ای و منظم صورت گیرد.

مدت زمان بروز نشانه های بیماری

شروع این بیماری بسیار سریع بوده و طی ۲ تا ۱۲ روز علائم آن پدیدار شده و در سالن نگهداری مرغ ها  سریعا پخش می‌شود. هنگامی که ویروس به یک گله حساس وارد ‌شود، ظرف ۲ تا ۶ روز کل گله را آلوده می‌کند. بیماری نیوکاسل یک بیماری مهم در طیور است، چرا که بخصوص در جوجه‌های جوان‌تر که حساس‌تر هستند بیشتر اتفاق می‌افتد. سویه قوی‌تر آن طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ۱۰۰ درصد تلفات می‌دهد.

علائم بالینی بیماری نیوکاسل پرندگان

• علائم تنفسی

 همچون نفس کشیدن با دهان باز، له له زدن و تند تند نفس کشیدن، سرفه، عطسه و خس خس سینه

• علائم عصبی

 نظیر لرزش، افتادگی بال ها و فلج شدن پاها، عدم تعادل در ایستادن، چرخیدن دور خود، پیچ خوردگی گردن، کشیده شدن پاها به سمت عقب، اسپاسم و فلج شدن اندام های مختلف

• علائم گوارشی

همچون اسهال شدید و آبکی و سبز

• دیگر علائم

تورم چشم و گلو، بی اشتهایی و همچنین افت جزئی یا کامل در تولید تخم مرغ از دیگر علائم بیماری نیوکاسل می باشند. تخم مرغ حاصل از پرنده بیمار ممکن است رنگ، شکل یا سطح پوسته غیر طبیعی داشته باشد. همچنین آلبومین موجود در چنین تخم مرغ هایی بیش از حد آبکی است.

نحوه تشخیص بیماری نیوکاسل در پرندگان

بسیاری از علائم بالینی بیماری نیوکاسل شبیه به آنفولانزای مرغی می باشد که باعث میشود به اشتباه آن را تشخیص داد. همچنین مسمومیت های غذایی در اثر خوردن فلزات سنگین نیز باعث برخی اختلالات عصبی در مرغ ها می شود که علائمی شبیه به بیماری نیوکاسل در مرغ ها ایجاد میکند. بنابراین آزمایش و کالبد شکافی لاشه برای تشخیص دقیق این بیماری لازم می باشد.

برای تشخیص دقیق این بیماری در آزمایشگاه ها از روش های مختلفی همچون MDT، ICP، IVP، HI و همچنین روش مولکولی نیز استفاده میشود.

در زمان کالبد شکافی لاشه مرغ بیمار، پرخونی و خون ریزی و کبود شدن نای، ریه و کلیه دیده میشود. همچنین در چربی های اطراف قلب و احشایی پرنده نیز ممکن است خون وجود داشته باشد. علاوه بر این بیماری نیوکاسل می تواند باعث خونریزی در طول دستگاه گوارش و سنگدان مرغ و فولیکول های تخمدان شود.

کدام پرندگان دچار بیماری نیوکاسل می شوند؟

• غاز
• خروس
• اردک
• بوقلمون
• بلدرچین
• پرندگان زینتی
• مرغ های گوشتی و تخم گذار

آیا بیماری نیوکاسل انسان را درگیر می کند؟

بیماری نیوکاسل یک بیماری زئونوز جزئی است (بیماری حیواناتی که می تواند انسان ها را هم آلوده کند) و می تواند باعث ایجاد تورم ملتحمه در انسان شود. دیگر عوارض این بیماری در انسان ها شامل آبریزش و قرمزی چشم، بی خوابی و سرگیجه می باشد. اما به طور کلی این بیماری در انسان ها بسیار خفیف و قابل درمان است.

راه های انتقال بیماری نیوکاسل به انسان

• خوردن گوشت و تخم مرغ آلوده به ویروس نیوکاسل
• ارتباط و تماس مستقیم با ترشحات، فضولات، لمس لاشه آلوده

درمان بیماری نیوکاسل پرندگان چیست؟

همیشه پیشگیری بهترین روش درمان هر نوع بیماری در انسان و دیگر موجودات می باشد. در واقع باید شما به عنوان پرورش دهنده و مرغدار اطلاعات کافی در مورد انواع بیماری و نحوه انتقال و درمان آنها داشته باشید و همواره مراقبت های لازم را به عمل آورید که از بروز و شیوع بیماری نیوکاسل و ه رنوع ویروس دیگری جلوگیری شود.

چرا که بروز بیماری قطعا خسارات زیادی را به صنعت شما وارد کرده و ممکن است تمام سرمایه خود که همان پرندگان پرورشی هستند را در ظرف مدت زمان کوتاهی از دست بدهید.

حالا در ادامه با چند روش درمان بیماری نیوکاسل آشنا خواهید شد.

• قرنطینه

اولین، راحت ترین و حتی بدون هزینه ترین روش درمان ویروس ها در مرغداری ها قطعا قرنطینه است. قطعا اگر هوشیار باشید با بروز اولین نشانه ها متوجه بروز بیماری نیوکاسل شده و سریعا مرغ و یا مرغ های بیمار را از سالن اصلی جدا کرده و در محیط جداگانه ای نگهداری کنید.

• ضد عفونی کننده سالن مرغداری

قطعا می دانید که برای داشتن که فرآیند پرورش مرغ و سایر پرندگان گوشتی و تخم گذار باید محیط مرغداری کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشند آن هم بطور کاملا دوره ای و منظم. اگر سالن مرتبا با محلول ضد عفونی کننده مرغداری شست وشو و ضدعفونی شود تا حد بسیار زیادی از بروز بیماری ها جلوگیری کرده و شما با خیال آسوده تری به مسائل دیگر می پردازید.

• شعله افکنی در سالن مرغداری

یکی دیگر از روش های تاثیرگذار در از بین بردن ویروس نیوکاسل استفاده از انواع شعله افکن در سالن مرغداری است که با حرارت دادن ویروس ها مقاومت خود را از دست داده و از بین می روند.

رعایت اصولی بهداشتی

• تأسیسات جوجه کشی باید از آشیانه‌ها، سالن‌های پرورش و تأسیسات کشتارگاه دور و مجزا باشد.
• آشیانه های پرورش جوجه باید از بقیه آشیانه‌ها کامل جدا باشد.
• جدا کردن کارگران قسمت جوجه کشی از سایر بخش ها.
• سالن های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی گردد.
• باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی سالن های پرورش و حتی الامکان در گذرگاه های مزرعه استفاده شود.
• پرورش مرغ‌های جوان باید در محلی کاملا جدا، دور از آشیانه مرغ های مسن و در محیطی کاملا بهداشتی انجام شود.
• قبل از ورود هر گونه وسیله نقلیه باید ضدعفونی گردد.
• طیور مرده با رعایت اصول بهداشتی سوزانده شوند.

واکسیانسیون

• واکسن‌های تضعیف شده زنده: لنتوژنیک یا مزوژنیک. آنها را می توان با واکسیناسیون انبوه (آب آشامیدنی، اسپری) یا به صورت جداگانه (قطره چشم) استفاده کرد.
• واکسن‌های غیرفعال: معمولا بعد از واکسن‌های زنده برای تقویت و حفاظت طولانی‌تر و همچنین در ترکیب با واکسن‌های زنده از سنین پایین در مناطق آندمیک استفاده می‌شود.
• واکسن های نوترکیب مبتنی بر HVT: می توان آنها را در روز هچ تجویز کرد، اما حدود ۴ هفته طول می کشد تا ایمنی قابل توجهی ایجاد شود. در مناطق با چالش ویروس نیوکاسل بالا، واکسن های زنده اضافی برای محافظت مناسب مورد نیاز است.

چه عواملی که در اثرگذاری واکسیناسیون نقش دارند؟

1-    سعی شود طیور همسن همزمان واکسینه شوند.

2-    فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته هست.

3-    واکسن دارای تاریخ تولید و انقضا باشد. (در دمای یخچال های معمولی نگهداری شود. هنگام حمل و نقل در ظروف سر بسته محتوی یخ باشد.)

4-    ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار داشته باشد.

5-    ظروفی که در آنها واکسن می ریزند نباید ۳ تا ۴ روز قبل از آن به مواد ضدعفونی کننده آغشته شده باشند.

6-    برای رقیق نمودن واکسن از آب های کلردار و ضدعفونی استفاده شود.

7-    پرندگان سالم واکسیناسیون شوند.

8-    بلافاصله بعد از واکسناسیون به مدت ۴۸-۲۴ ساعت در منبع آب آنتی بیوتیک اضافه گردد. و دمای سالن را بین ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد بالا برده شود.

9-    واکسن آماده شده را حداکثر در ظروف به مدت ۱-۲ ساعت باید استفاده گردد.

اقدامات اولیه در زمان بروز ویروس بیماری نیوکاسل

1-    قرنطینه منطقه

2-    کنترل آفات در گله ها

3-    توقف تولید به مدت 21 روز

4-    نظارت بر عملکرد مرغداران

5-    جلوگیری از تماس با پرندگان وحشی

6-    انهدام همه پرندگان آلوده و یا در معرض خطر

7-    ضد عفونی و تمیز کردن کامل منطقه بیماری و مکان دفع لاشه ها

8-    رعایت نظافت و بهداشت پرورش دهنده و محیط پرورش از جمله عواملی است که می‌تواند از بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کند.

9- پرندگان بیمار از سایر پرنده‌ها جدا شوند و تا چند ماه جهت مداوا شدن قرنطینه شوند.

10- تخم های مادرهای مبتلا منهدم گردد.

11- لاشه پرنده‌های بیمار را بسوزانید .

12- فضولات آنها در چاله ای عمیق با آهک دفن گردد.

13- ورود کارگران بدون چکمه و لباس‌های مخصوص به محدوده قرنطینه ممنوع باشد.

14- گذشتن کارگران از حوض محلول های ضد عفونی‌کننده ، رعایت شود.

روش های جلوگیری از بروز بیماری نیوکاسل

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در محیط‌های مرغداری به جلوگیری از انتقال بیماری به پرسنل کمک می‌کند. استفاده از ضدعفونی کننده‌ها قبل از ورود به هر سالن، استفاده از دستکش و لباسهای مناسب در فارم‌ها از مواردی است که می‌تواند از انتقال بیماری به پرسنل جلوگیری کند. بطور کلی برای پیشگیری از انتقال بیماری به مرغ‌ها و همچنین پرسنل رعایت نکات زیر الزامی است:

• بازدیدکنندگان را به حداقل برسانید.

• دست‌های خود را قبل و بعد از کار با مرغ بشویید.

• روکش چکمه‌های یکبار مصرف تهیه کنید.

• هنگام ورود و خروج از محوطه مرغداری لباس را عوض کنید.

• ابزار را تمیز و ضدعفونی کنید.

• به دنبال علائم بیماری باشید.

• پرندگان بیمار را فورا گزارش دهید.

اقدامات کنترلی جهت جلوگیری از انتشار بیماری نیوکاسل

• دور نگه داشتن گله مرغداری از جوندگان

• دور نگه داشتن مرغ از پرندگان و حیوانات وحشی

• تمیز نگه داشتن ظروف غذا و آبخوری‌ها

• رعایت اصول قرنطینه

• شستن دست‌ها پس از تماس با پرندگان

• استفاده از ضدعفونی کننده کفش‌ها قبل از ورود به سالن

آیا درمان قطعی برای بیماری نیوکاسل پرندگان وجود دارد؟

هیچ درمان خاصی برای نیوکاسل در مرغ وجود ندارد. برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی ثانویه می توان آنتی بیوتیک ها را برای سه تا پنج روز تجویز کرد (آنتی بیوتیک ها روی ویروس ها تأثیر نمی گذارند). افزایش دمای پرورش جوجه ها به میزان ۵ درجه فارنهایت ممکن است به کاهش تلفات کمک کند.

میزان حساسیت انواع پرندگان به بیماری نیوکاسل

1. حساسیت انواع پرندگان به این بیماری متفاوت است. برای نمونه قرقاول و کبک به شدت به این ویروس حساس هستند.
2. مرغ ها بسیار مستعد ابتلا به بیماری هستند. بوقلمون ها تمایل به ایجاد علائم شدید ندارند.
3. پرندگان شکار از جمله: قرقاول، کبک، بلدرچین و مرغ دریایی و طوطی ها در حساسیت متفاوت هستند. کوکاتیل حساس است.
4. پرندگان وحشی و پرندگان آبزی ممکن است ناقل ویروس باشند و علائمی نداشته باشند.
5. قره غازهای های جوان بیماری مرتبط با APMV-1 را نشان داده اند
6. بیماری در شترمرغ و کبوتر ثبت و حساس شناخته شده اند.
7. پرندگان شکاری معمولا در برابر ND مقاوم هستند. به جز گزارش بیماری حاد در کرکس ریش دار، عقاب دریایی دم سفید و برخی از گونه های شاهین
8. سایر پرندگانی که تحت تأثیر NDV قرار گرفته اند عبارتند از: جغدها، پلیکان، کلاغ و پنگوئن
9. در واقع پرندگان آبزی (اردک وغاز) و یا وحشی (بخصوص پرندگان مهاجر) میتوانند عامل انتقال انواع این ویروس به پرندگان پرورشی شوند.

عواملی که باعث عدم اثرگذاری واکسن در نیوکاسل می شود؟

یکی از شناخته شده ترین پرندگان گوشتی و تخم گذار که به بیماری نیوکاسل دچار می شوند، مرغ ها هستند. مرغ یکی از محصولات پروتئینی بسیار مهم در صنعت مواد غذایی و سبد خانوار است و به همین دلیل سلامت آن بسیار اهمیت ویژه ای دارد. همواره در با استفاده از بهترین مواد ضدعفونی کننده مرغداری، عزیزان صاحب مرغداری ها سالن های نگهداری جوجه ها را تا به ثمر رسیدن مرغ ها، محیط را کاملا ضدعفونی و تمیز نگه می دارند.

تاثیر اسید آمینه در پرورش طیور میتوانید مکمل اسید آمینه اصل را از پت شاپ بیزیم طوطی تهیه کنید

علائم بیماری نیوکاسل در مرغ چیست؟

بی حالی، بی اشتهایی، پرهای ژولیده عطسه و سرفه کردن ترشحات بینی اسهال مایل به سبز و آبکی افسردگی و عدم تحرک کافی در پرنده لرزش عضلانی بال‌های آویزان و…

عواملی که باعث عدم اثرگذاری واکسن در نیوکاسل می شود؟

• سویه واکسن

بیماری نیوکاسل دارای سویه های مختلف است. در صورتیکه واکسن حاوی سویه یا سروتیپ شایع شده نباشد، حتی اگر تیتر کافی ایجاد کرده باشد، اما باعث ایمنی گله در برابر سویه مورد نظر نمی شود.

• میزان آنتی ژن و ایمنی زایی واکسن

میزان ناکافی آنتی ژن در واکسن، تخفیف حدت بیش از حد سویه موجود در واکسن یا حدت خیلی بالای سویه وحشی می توانند باعث بیماری شدن گله، علی رغم واکسیناسیون شوند.

• غیرفعال شدن واکسن

هرگونه اشکال در حمل و نقل، عدم رعایت زنجیره سرما، نگهداری و نحوه مصرف واکسن می تواند منجر به غیرفعال شدن آن شود. برای مثال در مورد واکسن های آشامیدنی، حضور ترکیباتی مانند کلر، ترکیبات آمونیوم و … در آب می توانند باعث غیر فعال شدن ویروس های زنده موجود در واکسن شوند.

• توزیع نامناسب واکسن

توزیع نامناسب واکسن هایی که از طریق آب آشامیدنی یا اسپری تجویز می شوند، منجر به عدم واکسیناسیون طیور در برخی قسمت های سالن می شود. به علاوه عدم دقت در هنگام تزریق واکسن های کشته و یا واکسن های قطره چشمی، باعث عدم ایجاد ایمنی یکنواخت در گله می گردد.

• وجود بیماری و یا استرس در هنگام واکسیناسیون

در صورتیکه در زمان واکسیناسیون پرنده ها بیمار باشند یا در دوره نهفته بیماری به سر ببرند، علی رغم واکسیناسیون صحیح و اصولی، گله درگیر بیماری می شود زیرا فرصت کافی برای ایجاد ایمنی قبل از بیماری، وجود ندارد. به علاوه، برخی بیماری های عفونی و یا مصرف جیره آلوده به مایکوتوکسین، با سرکوب سیستم ایمنی منجر به عدم پاسخ به واکسیناسیون می شوند.

انواع استرس در پرنده نیز سیستم ایمنی را تضعیف کرده و جلوی پاسخ مناسب به واکسن و ایجاد تیتر بالای آنتی بادی را می گیرد.

• ایمنی مادری

میزان بالای آنتی بادی های مادری در جوجه های جوان، به خصوص هفته اول پرورش، می تواند با واکسن تداخل داده و منجر به شکست واکسیناسیون شود.